Vervangbouw - lage energiewoning
ligging: Horstebaan, Schoten
voltooid: 2017-2018
fotografie (1-18): Stijn Bollaert
Woning op historische site
De woning staat recht tegenover de Kapel van de Horst in Schoten. Op het perceel stond vroeger de 19de eeuwse pastorij van de kapel. Het goed maakte deel uit van het kasteeldomein Vordenstein en was één van de laatste restanten van een in oorsprong 15de eeuws bedevaartsoord. De kapel van de Horst en het volledige aangrenzende domein Vordenstein zijn van cultuurhistorisch en landschappelijk belang.
Het volume van de oorspronkelijke pastorij werd gebruikt als uitgangspunt voor het ontwerp. De breedte van de voorgevel, kroonlijsthoogte en dakhelling zijn dezelfde. De basisvorm wordt opengevouwen tot een vijfhoekig grondplan met twee rechte hoeken. De gevels, met langgerekte kaderloze ramen, richten zich naar ankerpunten in de historische omgeving.
Vanuit de inkom leidt een spiltrap naar de leefruimte op de eerste verdieping. De achtergevel is volledig opengewerkt en geeft uit op een groot dakterras. Een andere spiltrap, in een stalen koker, verbindt het terras met de tuin.
De woning wordt vooraan de straat gebouwd, evenwijdig met de bouwlijn van de kapel. Door deze visuele vernauwing wordt het poorteffect van het voormalige gehucht en bedevaartsoord ‘Den Horst’ opnieuw versterkt. De materiaalkeuze refereert aan de typische regionale basisarchitectuur met traditionele materialen van toen, zoals rode baksteen en natuurleien, die ook terugkomen in de kapel.
De indeling, met het slaapgedeelte op het gelijkvloers en de leefruimte op de verdieping, is atypisch maar heeft zeker voordelen. Zo blijven de slaapkamers koel en heeft iedereen van hieruit rechtstreeks toegang tot de tuin. Op de verdieping is er veel ruimte onder het hellende dak. In de nok wordt een mezzanine geplaatst met daaronder een intiemere zithoek. Het overdekte dakterras dat aansluit op de leefruimte biedt een wijds zicht op het achterliggende natuurgebied.
Nieuwbouw ecologische vakantiewoning
ligging: Sneeuwbesdreef, Brasschaat
oppervlakte: 85 m2
voltooid: 2020
Foto’s (1-14): Jessy van der Werff
Tekst: Victoria Verlinden
Deze vakantiewoning gaat op in de bosrijke omgeving en rust op 11 smalle palen. Het vijfhoekig grondplan (met drie stompe hoeken) zorgt voor een organisch gevoel van ruimte. De loopcirculatie rond het centrale sanitair blok versterkt dat. Het lessenaarsdak met een nokhoogte van 7 meter maximaliseert de bruikbare ruimte op de mezzanine. Via een vide tot in de nok stroomt het daglicht binnen.
De bouwheer koos voor circulair en bio-ecologisch bouwen. Het houtskelet werd op 5 dagen tijd op de werf in elkaar gezet. Overal werd voor inlands naaldhout gekozen: budgetvriendelijk, makkelijk hernieuwbaar en de bouwheer kon zelf aan de slag gaan (zoals met de houtvezelisolatie). De buitenkant van het houtskelet werd bekleed met schorsplanken wat zorgt voor een damp-open buitensysteem. De binnenkant werd luchtdicht afgewerkt met OSB-platen.
De keuken en badkamer werden ingericht met gerecupereerde materialen. Een innovatieve luchtwarmtepompboiler warmt op energiezuinige en milieuvriendelijke manier sanitair water op door energie uit de lucht te halen.
De hele woning is verplaatsbaar, recycleerbaar en afbreekbaar.
Nieuwe achterbouw voor art deco woning, met nieuwe kasten en eettafel
ligging: Merksem, Antwerpen
voltooid: 2018
fotografie: Jessy van der Werff
tekst: Victoria Verlinden
Een eengezinswoning uit de jaren ’30 met art deco elementen was al eens verbouwd, maar de achterbouw was gesloten en donker en door het hoogteverschil was er amper contact met de stadstuin. De verbouwing transformeert het huis tot een lichte en elegante woning met een vloeiende overgang naar de tuin, zonder te raken aan de originele en historische elementen.
Enkele structurele ingrepen hebben groot effect. De bestaande verspringing in de achtergevel werd weggewerkt door het nieuwe volume recht te trekken en de nieuwe achtergevel werd maximaal opengewerkt door een groot aluminium schuifraam in dezelfde kleur als de gevelbekleding. De achtergevel met luifel werd helemaal ingepast in de bestaande scheimuren met verschillende hoogtes en profielen. Het grote hoogteverschil tussen keuken en terras werd weggewerkt door een verhoogd terras te bouwen, in aansluiting met de vloer van de keuken. Uitwaaierende treden tussen het nieuwe terras en de tuin zorgen voor een uitnodigende en geleidelijke overgang.
Polygoon Architectuur ontwierp ook de keuken, de kasten en de eettafel. Daarbij werd er gekozen voor materialen die aansluiten bij het originele karakter van de rest van de woning en de art-decostijl, zoals marmer (natuursteen) voor de vloer en de tropische houtsoorten (met FSC-label) iroko en teak-fineer voor het houtwerk. Het eenvoudige volume van de achterbouw krijgt een vloeiende en organische invulling door de unieke vorm van de keuken, die meer werk- en bergruimte genereert. De subtiele golfbeweging zet zich voort in de vorm de luifel en van het terras met de uitwaaierende treden.
Nieuwbouw rijwoning
ligging: Deurne, Antwerpen
voltooid: 2015-2020
fotografie: Paul Van Dyck (1) - Jessy van der Werff (2-10)
Bel-etage herbekeken: nieuwbouw rijwoning in Deurne
Een onregelmatig, trechtervormig perceel diende decennia lang als oprit voor een achtergelegen magazijn. Het was een smalle open sleuf in de straat, met een ranzige poort ervoor.
De oost-westoriëntatie en 8 meter brede rooilijn boden echter kwaliteit en ruimte om een nieuwe rijwoning te bouwen. Door het magazijn af te breken kwam bovendien achteraan een vierkantvormige stadstuin vrij, met weinig inkijk. Om de steeds smallere vorm van het perceel en de knik halverwege op te vangen, werd het grondplan uitgewerkt als een trapziumachtige vorm. Daardoor krijgen de binnenruimtes dezelfde binnenhoeken en worden scherpe hoeken vermeden.
De woning heeft net als vele huizen in de straat de typologie van een bel-etage woning en wordt als split-level georganiseerd. Garage, fietsenberging en inkom bevinden zich op het gelijkvloers. Deze zone werd laag gehouden, zodat er vanop de eerste verdieping contact is met de straat, wat de levendigheid ten goede komt. De twee grote ramen in de voorgevel dragen bij tot de interactie met de publieke ruimte. Ruimtebesparend detail: in de garage past de snuit van de auto netjes onder de brede trap.
De bel-etage biedt over de volledige gevelbreedte plaats aan de eetruimte met op maat gemaakte keuken. Via een brede binnentrap vloeit die over in de gelijkvloerse zitruimte met hoog plafond, die uitkomt op de tuin. Op die manier wordt een grote, open U-vormige leefruimte gecreëerd, over de volledige bouwdiepte in contact met zowel de straat als de tuin.
Deze organisatie vormt de basis van de split-level van de bovenliggende verdiepingen. Daar liggen de slaapkamers, badkamer en stookplaats, steeds gesitueerd rond een gesloten traphal die deze ruimtes akoestisch scheidt van de leefruimte. Door de trappenhal breed te maken en de trappen op elk vloerniveau anders te schikken, kan het licht tot onderaan deze vaste kern binnenvallen. Met een open dakterras op het westen en een volledig ommuurd dakterras op het oosten is de zon ook op de hogere verdiepingen altijd binnen handbereik.
De positie van de ramen past bij de eigenzinnige ruimtes: zo krijgt een diepe kamer een hoog geplaatst raam en een ondiepe kamer een lager geplaatst raam. De voorgevel is bekroond met een traditioneel metselwerkverband, een grote ‘muizentand’, waarbij enkel de subtiele kijkopening het dakterras erachter doet vermoeden. In de voorgevel verschijnt eenzelfde tand uit metselwerk naast het kaderloze keukenraam, als een verlengstuk van de geknikte scheimuur.
Vervangbouw woning met kantoor
ligging: Veltwijcklaan, Ekeren, Antwerpen
voltooid: 2019
woning en kantoor
midden in bouwblok
fotografie: Jessy van der Werff
Verbouwing van rijwoning
ligging: Deuzeldlaan, Schoten
voltooid: 2019
Fotografie: Jessy van der Werff
Tekst: Victoria Verlinden
Ruimte en finesse in Schoten - Verbouwing bel-etage rijwoning
In de knik van de straat ligt dit bel-etage rijhuis met gespiegelde gevel en art-deco-invloeden. Vanuit de smalle gevel ontplooit zich een waaiervormig perceel met een bouwdiepte van 22 meter, dat uitloopt in een ruime zuid-west-georiënteerde tuin. Een prachtig pand, maar de bel-etageverdieping was duister, onlogisch ingedeeld, verwaarloosd en volledig afgesneden van de tuin. Renovatie drong zich op: het dak en de isolatie verbeteren, de ruimte opentrekken naar de tuin en meer licht binnenhalen.
Een constructief ingrijpende verbouwing bleek nodig. Waar mogelijk werden muren weggehaald. De twee stalen kolommen combineren stevigheid met economische haalbaarheid. De achtergevel werd opengewerkt en kreeg meerdere toegangen naar het terras. Het dak boven de keuken werd geïsoleerd, vernieuwd en kreeg lichtkoepels. Doordat het dak overkraagt, creëert het een stuk overdekt terras en fungeert het als zonnewering.
De blikvanger is de grote open leefruimte die nu optimaal profiteert van tuinzicht en daglicht. De geïsoleerde vloer werd afgewerkt met visgraatparket en terrazzotegels. Ook aan de akoestiek werd gedacht: een voorzetwand weert buurgeluiden. De bureau- en de tussenruimte aan de voorkant van het huis bleef ongewijzigd, net als de glasramen.
Aan de afwerking buiten werd veel zorg besteed. De achtergevel werd geïsoleerd en bekleed met thermowood in lariks, dat door thermische behandeling in een hogere duurzaamheidsklasse valt en weinig onderhoud vergt. Details zorgen voor visuele rust op het zonnige terras: zo werd de regenwaterafvoer subtiel weggewerkt. De balustrade werd uitgevoerd in dezelfde latten als de achtergevel, maar met een ander ritme.
Opmerkelijk is dat het bestaande volume bewaard werd, maar toch zoveel ruimer aanvoelt. Voor uitdagingen op constructief vlak werden prijsbewuste en duurzame oplossingen gevonden. Door selectief te renoveren kregen ook bestaande ruimtes meerwaarde. En als bonus: eindelijk harmonieert het huis met de fraaie collectie vintage meubelen van de opdrachtgevers.
Uitbreiding halfopen woning
ligging: Ekeren, Antwerpen
voltooid: 2015
fotografie: Jessy van der Werff
De woning wordt achteraan uitgebreid met keuken en eetplaats in contact met de tuin. Het bestaande raam in de zijgevel wordt vergroot.
Het dak van de uitbreiding loopt in 2 richtingen in helling, met het hoogste punt aan de achtergevel.
Nieuwbouw lage energiewoning
ligging: Vondelingenstraat, Boortmeerbeek
voltooid: 2014
foto’s: Jessy van der Werff
Compacte woning gelegen in kleine inbreidingsverkaveling op wandelafstand van het station van Haacht.
Het huis past in de klassieke straat, hoewel het volume zelf afwijkt van de omliggende woningen.
Het dak met ingeblazen papiervlokken (cellulose) omhult de woning. Het werd doorgetrokken voorbij de beglaasde achtergevel en vormt zo een luifel die voor beschutting zorgt tegen zon en regen.
Verbouwing en uitbreiding rijwoning
ligging: Gazetstraat, Burcht, Zwijndrecht
voltooid: 2013
Nieuwbouw rijwoning
ligging: Guldensporenstraat, Borgerhout, Antwerpen
voltooid: 2011
Verbouwing rijwoning
ligging: Lange Lobroekstraat, Antwerpen Dam
voltooid: 2013
fotografie: Jessy van der Werff
Verbouwing rijwoning
ligging: Lange Slachterijstraat, Antwerpen Dam
voltooid: 2011
fotografie: Victor Biegel
Uitbreiding halfopen Cottage woning
Bio-ecologisch bouwen
ligging: Borgerhout, Antwerpen
voltooid: 2010
fotografie: Victor Biegel
tekst: Victoria Verlinden
De woning in cottagestijl dateert van het begin van de 20e eeuw en is opgenomen in de ‘Inventaris van het cultuurbezit in België’. Zowat alle delen van de hoofdbouw zijn nog in originele staat en moesten na verbouwing ongewijzigd blijven.
De bewoners wilden de woonkwaliteit verbeteren door de woning uit te breiden met een keuken en eetruimte in de gelijkvloerse achterbouw, met behoud van het bestaande overdekte terras en de originele glazen luifel. In samenspraak met de bewoners werd er gekozen voor een bio-ecologische verbouwing met duurzame en nagroeibare materialen, bestaande uit minerale en hernieuwbare grondstoffen.
Typerend voor de bestaande woning zijn de in- en uitspringende delen (erkers). De essentie daarvan werd doorgetrokken in de nieuwe achterbouw: zowel de hoogte als breedte van het nieuwe volume werden in verspringende delen opgetrokken, zoals de segmenten van een accordeon. Deze architecturale ingeving maximaliseert de lichtinval. De uitspringende delen werden met glas opengewerkt, zodat het nieuwe volume baadt in het natuurlijk daglicht, op elk uur van de dag. De nieuwe achterbouw omarmt als het ware het bestaande overdekte terras. Oud en nieuw zijn in elkaar verstrengeld, met behoud van alle authentieke elementen. De materiaalkeuze versterkt die eenheid: de natuurlijke witte kalkbepleistering werd doorgetrokken, en de houten ramen sluiten naadloos aan bij de bestaande kaders.
De keuken werd ondergebracht in de nieuwe achterbouw die nu in nauw contact staat met de tuin. Wat opvalt binnen het volume, is de ruimtelijkheid: ondanks de beperkte oppervlakte creëert het ontwerp met verspringende muren en plafonds een groot gevoel van licht en ruimte.
Nieuwbouw vrijstaande lage energiewoning
ligging: Sint-Job-in-'t-Goor, Brecht
voltooid: 2008
selectie Belgische Prijs voor Energie 2009
fotografie: Victor Biegel (1-3), Jessy van der Werff (4-7), Stany Dederen (8-9)
Verbouwing rijwoning
ligging: Merksem, Antwerpen
voltooid: 2005
fotografie: Stany Dederen
Uitbreiding halfopen woning
ligging: Ekeren, Antwerpen
voltooid: 2004
eervolle vermelding Architectuurwedstrijd 2005 Antwerpen Woonstad
fotografie: Greg van Oz
De oppervlakte van de bestaande kleine woning wordt bijna verdubbeld met een gelijkvloerse achterbouw, waarvan de gevels uitsluitend zijn opgebouwd uit aluminium buitenschrijnwerk met helder glas.
Door de volledige openheid en wijze van gevel- en dakopbouw is er een maximale dialoog met de omgeving.
Het uitgangspunt van deze uitbreiding is een honderd jaar oude ligusterhaag van 80 m lengte, die doorloopt over de volledige perceelsgrens.
Nieuwbouw vrijstaande woning
ligging: Lorkenlaan 8, Ekeren, Antwerpen
ontwerp: 2000
voltooid: 2002
fotografie: Jessy van der Werff
tekst: Victoria Verlinden
Toen de kinderen het huis uit waren, verruilden de bewoners hun te grote huis voor een woning waar ze ook hun oude dag comfortabel in kunnen doorbrengen. Op het laatste perceel grond in een naburige straat, dicht bij de dorpskern, ontwierp Polygoon Architectuur voor hen een compacte gelijkvloerse vrijstaande woning die hun droom van levenslang wonen waarmaakt.
De doorzonwoning is structureel aangepast aan de toekomstige leeftijd van de bewoners en het mogelijk gebruik van een rolstoel. Zo bevinden alle vertrekken zich gelijkvloers, is er een inpandige garage en zijn er geen drempels of opstapjes in het huis – zelfs niet aan de schuiframen. Ook zijn de deuren minstens 90 centimeter breed en werden overal materialen gebruikt die makkelijk onderhouden kunnen worden. Daarnaast is de woning nog verder aanpasbaar: de badkamer met bad kan met minimale ingreep worden omgebouwd tot een douchekamer met aangepast toilet.
Ondanks de tamelijk beperkte oppervlakte wordt binnenin een gevoel van ruimte gecreëerd door de vorm van het licht hellend zinken dak. De ruimtes genieten daardoor van hoge plafonds (tot 3,80 meter). Het dak bevat een centraal geplaatst daklicht dat gul daglicht verspreidt over de vier onderliggende ruimtes (inkom, garage/werkplaats, hal en leefruimte). Het eenvoudige dak krijgt allure door de opvallende schouw.
De leefruimte loopt door over de volledige bouwdiepte (17 meter) zodat er niet alleen contact is met de tuin, maar ook met de straat. De ruimte is multifunctioneel opgevat: met schuifdeuren kunnen verschillende compartimenten gevormd worden, zoals een volledige logeerkamer of een hobbykamer. De zijgevel springt een beetje in om via een hoog raam vanuit alle hoeken zicht te bieden op de tuin. Dankzij het daklicht geniet de leefruimte trouwens langs vier zijden van lichtinval.
De binnenafwerking bestaat voor een groot deel uit hout en refereert zo aan het verleden van de opdrachtgever als meubelmaker. Leuk detail: de architect ontwierp de kasten en de opdrachtgever maakte ze zelf op maat. Een ander opvallend element is het weloverwogen gebruik van kathedraalglas, dat zorgt voor een verrassende combinatie van doorzichten doorheen de woning.
